De orka’s vallen aan
Door Hestia van Stein Callenfels
(Dit artikel is overgenomen uit de Drietand van oktober 2022)

“Coruña coastguard, Coruña coastguard, this is sailing vessel Westwind, we are attacked by orca’s”. Bert en ik kijken elkaar aan: het zal toch niet? De Westwind vaart een halve mijl voor ons, op weg van La Coruña naar Camariñas. We schieten in de actie en doen wat we van tevoren hebben doorgesproken: zeilen naar beneden, apparatuur uit, toeter klaarmaken en de motor vol achteruit. In mijn ooghoek zie ik een zwarte vin op ons afkomen. Dan volgt een dreun tegen de boot. Het stuurwiel wordt uit mijn handen geslagen. De toeter loeit. Ik zie een zwarte vin onder de boot duiken. Weer een dreun. Alles trilt.

 Naast ons zie ik de Westwind rondjes draaien. Een derde zeilboot (Festina Lente) heeft het zeil half naar beneden gehaald en vaart ook achteruit. Bij ons is het even stil, maar dan volgt de tweede ronde dreunen. “Blijven varen, Hes!”, roept Bert. “Kan je nog sturen?” Het is hectisch en ik kan niet goed voelen of de boot nog reageert. Het stuurwiel wordt bij iedere dreun uit mijn handen geslagen.

 Dan worden we opgeroepen door de kustwacht. Ze waarschuwen ons dat er orka’s in de buurt zijn. Ik roep dat ook wij zijn aangevallen. Inmiddels kan de boot niet meer recht achteruit varen en ik vraag om assistentie. Nog steeds zie ik een rugvin onder de boot duiken, maar omdat we nu in rondjes achteruit varen, lijkt het lastiger om de boot te raken. Na een tijdje stopt het. We ademen langzaam uit. Een vreemd soort rust daalt neer. De boot is niet meer te besturen en we rollen een puntje genua uit om enigszins stabiel op de golven te blijven liggen. We proberen erachter te komen wat de schade is en Bert duikt onder de vloer. Gelukkig is de bilge nog droog.

Het roer van de Westwind

Op sleep naar Malpica

De reddingsdienst is onderweg en we horen dat we naar Malpica worden gesleept. Ik kijk op de kaart en op Google Earth en zie een kleine vissershaven. Geen steigers of andere voorzieningen voor jachten. Dat wordt nog wat. Ik vraag de kustwacht of we niet terug naar La Coruña kunnen worden gesleept. Daar zijn immers alle voorzieningen. Om onduidelijke redenen kan dat niet, maar er wordt ons verzekerd dat in Malpica ook mogelijkheden zijn om ons uit het water te halen en de schade te repareren. Vooruit dan maar.

 Nadat de Festina Lente en de Westwind naar Malpica zijn gesleept, zijn wij aan de beurt. De mannen van de reddingsboot zijn professioneel en ondanks de deining en het feit dat de boot fors naar stuurboord trekt, verloopt het slepen rustig en gecontroleerd. De marifoon is ondertussen niet stil. We horen dat ook een vierde boot, de Nederlandse Thalassa, is aangevallen door orka’s. Ze voeren in tegengestelde richting en waren vlak na ons aan de beurt. De vrouw klinkt gespannen over de marifoon: de boot maakt water. De reddingsboot gooit ons los en speert er vandoor, op weg naar de Thalassa. First things first. Na een uur zijn ze terug en slepen ons verder naar Malpica. Daar worden we aan de hoge kade afgemeerd, vlak achter de Westwind en de Festina Lente. We rekenen €1.400,- sleepkosten af, zakken ontgoocheld neer in de kuip en pakken een biertje. De kade staat vol met vissers, nieuwsgierige locals en zelfs een televisieploeg van TV Galicië.

De werf staat vol met boten waarvan de roeren
zijn toegetakeld

De Shift wordt aan wal gebracht

De Westwind met een zelf gemaakt noodroer

Maar nu?

De Festina Lente heeft contact gezocht met Marina Coruña. De baas van de marina stapt aan boord en vertelt ons dat de kraan in Malpica niet in bedrijf is. Ook blijkt dat de Spaanse reddingsdienst ons niet naar La Coruña kan of wil slepen. “Jullie zullen op eigen kracht naar Coruña moeten varen,” zo zegt hij. Maar, hoe dan?? Ook nu schiet Bert meteen in de actie. De bakskist gaat leeg en opgevouwen onder de vloer probeert hij de schade te bepalen. De man van de marina duikt het water in en vertelt ons dat er een scheur in het roerblad zit. De boot zal uit het water moeten.

Bij inspectie van de stuurinrichting blijkt dat het kwadrant verschoven is ten opzichte van de roerkoning. Daardoor staat het roer vrijwel dwars, gefixeerd onder de boot. Als we het roer recht onder de boot weten te krijgen, zo denkt Bert, dan kunnen we het roertje van de Hydrovane gebruiken om te manoeuvreren en te sturen. Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan. De bouten van de roerkoning zitten muurvast. Na veel getob en gevloek weet Bert het roer recht onder de boot te krijgen. Uitgeput ruimen we de boel op, eten wat en proberen te slapen. Er staat echter een forse swell in de haven, er varen de hele nacht vissers in en uit en ik zie in mijn halfslaap steeds allemaal zwarte rugvinnen onder de boot zwemmen. Van slapen komt dus niet veel.

Weer de zee op

De volgende dag gooien we om half acht los. Dat we weer het water op moeten, diezelfde zee op, vinden we allebei doodeng. Wat doen we als er weer orka’s komen? Toch moet het, want in Malpica blijven is geen optie. Gelukkig schijnt de zon en varen we samen met de Festina Lente en de Westwind. Deze laatste boot heeft helemaal geen roerblad meer en de crew heeft met een spinnakerboom en een keukenkastje een noodroerblad gemaakt. Het ziet er wat gammel uit, maar met grote moeite kunnen ze de boot toch op koers houden. De Festina Lente heeft nog wel een roerblad, maar alle stuurkabels zijn geknapt. Zij varen met een noodhelmstok. Zo hobbelen we langzaam met z’n drieën de 20 mijl terug naar La Coruña, telkens over het water turend naar zwarte vinnen. Als we de Hercules-vuurtoren zien, slaken we een zucht van verlichting.

De schade

Aangekomen in de haven lopen we het terrein op. De werf staat vol met boten waarvan de roeren zijn toegetakeld. Als de boot de volgende dag in de kraan hangt, prijzen we ons gelukkig met onze stevige oude dame. Het roerblad heeft een flinke deuk, maar is verder intact. De spi tussen het kwadrant en de roerkoning is dwars doormidden en een van de lagers van de stuuras is gebroken. Al met al is de schade te overzien. De Thalassa is er minder goed vanaf gekomen: het water heeft tot boven de vloer gestaan en het roer is compleet losgebroken. Wat een krachten hebben die dieren. Orka’s zijn prachtig, maar wat ze doen is verschrikkelijk.

Het roer van the Shift

Mentale dreun

In de dagen erna merken we dat we ook mentaal best een dreun hebben gekregen, ondanks dat we beiden niets mankeren en de materiele schade te overzien is. Het was heel bizar om doelwit te zijn van zo’n doelgerichte aanval van een dier. We moesten machteloos toekijken terwijl de boot toegetakeld werd.

 In de jaren dat we zeilen, hebben we allebei best wat slecht weer en andere onverwachte en lastige omstandigheden meegemaakt. Bert heeft zelfs eerder schipbreuk geleden. Dergelijke gebeurtenissen zijn echter nooit doelgericht of persoonlijk. Ook kan je je op veel van dergelijke omstandigheden voorbereiden, maar hoe bereid je je voor op een orka? Dit voelt anders dan anders, alsof de zee zich nu tegen ons heeft gekeerd.